آموزش اسکرچ 0 تا پیشرفته با 3 درس فارسی+ PDF رایگان

اسکرچ (Scratch) یک زبان برنامه‌نویسی بصری است که به‌طور خاص برای کودکان و مبتدیان طراحی شده است تا مفاهیم برنامه‌نویسی را به‌صورت ساده و جذاب بیاموزند. این پلتفرم که توسط آزمایشگاه رسانه MIT در سال ۲۰۰۷ معرفی شد، به کودکان و حتی بزرگسالان امکان می‌دهد بدون نیاز به نوشتن کدهای پیچیده، پروژه‌های خلاقانه‌ای مانند بازی‌ها، انیمیشن‌ها و داستان‌های تعاملی خلق کنند. در این مقاله، به بررسی جامع اسکرچ، کاربردها، ویژگی‌ها، مبانی مقدماتی، و نحوه استفاده از آن می‌پردازیم.  با ما تا پایان همراه باشید.

مفاهیم و اصطلاحات اولیه اسکرچ که قبل از شروع باید بلد باشید !!

اسکرچ یک زبان برنامه‌نویسی بصری است که به جای نوشتن کدهای متنی، از بلوک‌های گرافیکی استفاده می‌کند. این بلوک‌ها مانند قطعات پازل به هم متصل می‌شوند و دستورات برنامه‌نویسی را به شکلی ساده و قابل فهم ارائه می‌دهند. اسکرچ توسط گروه Lifelong Kindergarten در MIT توسعه یافت و هدف آن آموزش مفاهیم برنامه‌نویسی به کودکان ۸ تا ۱۶ ساله بود، اگرچه بزرگسالان نیز از آن برای یادگیری یا نمونه‌سازی سریع استفاده می‌کنند. این پلتفرم به بیش از ۴۰ زبان، از جمله فارسی، ترجمه شده و در بیش از ۱۵۰ کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد.

با اصول اولیه کار با اسکرچ شروع می کنم:

1. شروع پروژه → روی پرچم سبز کلیک کن.

2. اسپرایت انتخاب کن → شخصیت یا شیء مورد نظرت را انتخاب یا طراحی کن.

3. صحنه بگذار → پس‌زمینه را انتخاب کن.

4. اسکریپت بساز → بلوک‌ها را مثل پازل به هم وصل کن.

5. اجرا کن و تغییر بده → برنامه‌ات را تست کن و اگر لازم بود، درستش کن.

نکات مهم برای مبتدی‌ها که باید بلد باشند

• از پروژه‌های ساده شروع کن (مثل حرکت گربه یا تغییر رنگ).
• همیشه از بلوک "وقتی پرچم سبز کلیک شد" برای شروع استفاده کن.
• اگر چیزی درست کار نکرد، مرحله به مرحله بلوک‌ها را بررسی کن.
• خلاقیتت را به کار ببر! می‌توانی داستان، بازی یا حتی کارتونی بسازی.
• از بخش Scratch Community می‌توانی پروژه‌های دیگران را ببینی و ایده بگیری.

یک مثال خیلی ساده

می‌خواهیم گربه اسکرچ با زدن کلید جهت‌دار حرکت کند:

• بلوک "وقتی کلید فلش راست فشرده شد" را انتخاب کن.
• بلوک "حرکت کن ۱۰ قدم" را به آن وصل کن. حالا هر وقت فلش راست را بزنی، گربه حرکت می‌کند 🐱➡️.

کد برنامه نویسی: 30 نمونه کدنویسی و دانلود تمام کدهای برنامه نویسی

کاربردهای اسکرچ

اسکرچ به دلیل سادگی و انعطاف‌پذیری، کاربردهای گسترده‌ای در آموزش و سرگرمی دارد. این ابزار نه تنها برای کودکان، بلکه برای مربیان، والدین، و حتی توسعه‌دهندگان حرفه‌ای مفید است. در ادامه به برخی از مهم‌ترین کاربردهای اسکرچ اشاره می‌کنیم:

1. آموزش برنامه‌نویسی: اسکرچ به‌عنوان ابزاری برای آموزش مفاهیم پایه برنامه‌نویسی مانند حلقه‌ها، شرط‌ها، متغیرها و رویدادها در محیط‌های آموزشی مانند مدارس و کلاس‌های فوق‌برنامه استفاده می‌شود. رابط بصری آن باعث می‌شود یادگیری برای کودکان جذاب و سرگرم‌کننده باشد.
2. ساخت بازی و انیمیشن:
3. کودکان می‌توانند با اسکرچ بازی‌های ساده‌ای مانند سنگ، کاغذ، قیچی یا بازی‌های پیچیده‌تر مانند سوپر ماریو طراحی کنند. همچنین، امکان ساخت انیمیشن‌های تعاملی با شخصیت‌های متحرک و داستان‌سرایی وجود دارد.
4. پرورش خلاقیت و حل مسئله: اسکرچ به کودکان کمک می‌کند تا با سازمان‌دهی بلوک‌های کد، مهارت‌های حل مسئله و تفکر محاسباتی را تقویت کنند. این ابزار با تشویق به آزمون‌وخطا، خلاقیت و پایداری را در کودکان پرورش می‌دهد.
5. برنامه‌نویسی رباتیک: اسکرچ می‌تواند با بردهای الکترونیکی مانند Arduino یا Raspberry Pi ادغام شود تا کودکان بتوانند ربات‌های ساده را برنامه‌نویسی کنند.
6. پروژه‌های هنری: اسکرچ امکان طراحی نقاشی‌های دیجیتال، ایجاد موسیقی، و ساخت کلیپ‌های موزیکال را فراهم می‌کند، که برای پروژه‌های هنری و خلاقانه مناسب است.

مبانی مقدماتی اسکرچ

برای شروع کار با اسکرچ، نیازی به دانش قبلی برنامه‌نویسی نیست. در این بخش، گام‌های اولیه برای یادگیری و استفاده از اسکرچ را توضیح می‌دهیم.

اگر بلد نیستید بخوانید: برنامه نویسی چیست؟ انواع آن و نکات کاربردی

نصب و دسترسی به اسکرچ

اسکرچ به دو صورت آنلاین و آفلاین قابل استفاده است:

• آنلاین: با مراجعه به سایت رسمی اسکرچ (scratch.mit.edu) می‌توانید بدون نیاز به نصب، مستقیماً در مرورگر کار کنید.
• آفلاین: نسخه آفلاین اسکرچ را می‌توانید از سایت رسمی برای ویندوز، مک یا لینوکس دانلود کنید.

آشنایی با محیط اسکرچ

پس از ورود به اسکرچ، با محیط زیر روبه‌رو می‌شوید:

• صحنه (Stage): جایی که پروژه شما نمایش داده می‌شود.
• اسپرایت‌ها (Sprites): کاراکترها یا اشیایی که می‌توانید به آن‌ها دستور دهید.
• پالت بلوک‌ها: شامل بلوک‌های رنگی برای برنامه‌نویسی.
• منطقه کدنویسی: جایی که بلوک‌ها را می‌کشید و به هم متصل می‌کنید.
• پنل تنظیمات: برای تغییر ظاهر اسپرایت‌ها، صداها و پس‌زمینه.

بلوک‌های اصلی اسکرچ

بلوک‌ها در اسکرچ به دسته‌های رنگی تقسیم می‌شوند:

• حرکت (آبی): برای جابه‌جایی اسپرایت‌ها (مثلاً "حرکت ۱۰ قدم").
• ظاهر (بنفش): برای تغییر شکل یا نمایش اسپرایت‌ها.
• صدا (صورتی): برای افزودن صداها یا موسیقی.
• رویدادها (زرد): برای شروع برنامه (مثلاً "وقتی پرچم سبز کلیک شد").
• کنترل (نارنجی): برای شرط‌ها و حلقه‌ها (مثلاً "اگر... سپس...").
• متغیرها (قرمز): برای ذخیره داده‌ها.
• حسگرها (فیروزه‌ای): برای تعامل با ورودی‌های کاربر مانند کلیک ماوس.

ساخت اولین پروژه: یک انیمیشن ساده

برای درک بهتر، یک پروژه ساده برای حرکت یک گربه (اسپرایت پیش‌فرض اسکرچ) می‌سازیم:

1.به سایت scratch.mit.edu بروید و روی "Create" کلیک کنید.

2.از دسته "رویدادها"، بلوک "وقتی پرچم سبز کلیک شد" را انتخاب کنید.

3.از دسته "حرکت"، بلوک "حرکت ۱۰ قدم" را به آن متصل کنید.

4.از دسته "کنترل"، بلوک "تکرار بی‌نهایت" را اضافه کنید تا گربه مدام حرکت کند.

5.پرچم سبز را کلیک کنید تا انیمیشن اجرا شود.

این پروژه ساده به شما نشان می‌دهد که چگونه اسکرچ با اتصال بلوک‌ها کار می‌کند.

حتما بخوانید: 5 زبان برنامه نویسی امنیت ضدهکر

دروس ویدیویی آموزش اسکرچ (هر ویدیو حدود 80 دقیقه می باشد)

جلسه اول

جلسه دوم

جلسه سوم

دانلود pdf آموزش جامع اسکرچ 

   دانلود جزوه PDF

  حجم: 3 مگابایت

  سطح: از صفر تا صد

  نسخه آموزش داده شده: مناسب برای همه نسخه های اسکرچ

ویژگی‌های پیشرفته اسکرچ

اسکرچ تنها برای مبتدیان نیست؛ ویژگی‌های پیشرفته‌ای نیز دارد که یادگیری را عمیق‌تر می‌کنند:

• متغیرها و لیست‌ها: برای ذخیره و مدیریت داده‌ها، مانند امتیازات در یک بازی.
• کلون‌ها: امکان ایجاد کپی‌های پویا از اسپرایت‌ها برای ساخت بازی‌های پیچیده.
• افزونه‌ها: اسکرچ از افزونه‌هایی مانند موسیقی، قلم، و حتی اتصال به سخت‌افزار پشتیبانی می‌کند.
• اشتراک‌گذاری پروژه‌ها: کاربران می‌توانند پروژه‌های خود را در جامعه آنلاین اسکرچ منتشر کنند و از پروژه‌های دیگران یاد بگیرند.

مزایای یادگیری اسکرچ

یادگیری اسکرچ فراتر از برنامه‌نویسی است و مهارت‌های ارزشمندی را به کودکان و مبتدیان آموزش می‌دهد:

• تفکر محاسباتی: اسکرچ به کاربران کمک می‌کند تا مسائل را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم کرده و راه‌حل‌های منطقی پیدا کنند.
• خلاقیت: امکان ساخت داستان‌ها، بازی‌ها و انیمیشن‌ها خلاقیت را تقویت می‌کند.
• کار تیمی: جامعه آنلاین اسکرچ همکاری و تبادل ایده را تشویق می‌کند.
• اعتماد به نفس: تکمیل پروژه‌ها به کودکان حس موفقیت و انگیزه می‌دهد.
• آمادگی برای آینده: یادگیری اسکرچ می‌تواند مقدمه‌ای برای زبان‌های پیشرفته‌تر مانند پایتون باشد.

سوالات متداول درباره اسکرچ

۱. آیا اسکرچ فقط برای کودکان است؟

خیر، اگرچه اسکرچ برای کودکان ۸ تا ۱۶ سال طراحی شده، بزرگسالان نیز می‌توانند از آن برای یادگیری مفاهیم برنامه‌نویسی یا نمونه‌سازی سریع استفاده کنند.

۲. آیا نیاز به دانش قبلی برنامه‌نویسی دارم؟

خیر، اسکرچ برای مبتدیان طراحی شده و نیازی به دانش قبلی ندارد.

۳. چگونه اسکرچ را دانلود کنم؟

اسکرچ را می‌توانید از سایت یاس دانلود برای سیستم‌عامل‌های مختلف دانلود کنید یا به‌صورت آنلاین استفاده کنید. 

۴. آیا اسکرچ رایگان است؟

بله، اسکرچ کاملاً رایگان است و نیازی به پرداخت هزینه ندارد.

۵. آیا می‌توانم پروژه‌هایم را ذخیره کنم؟

بله، با ایجاد حساب کاربری در سایت اسکرچ، می‌توانید پروژه‌های خود را ذخیره و به اشتراک بگذارید.

اسکرچ در مقایسه با سایر زبان‌های برنامه‌نویسی

اسکرچ در مقایسه با زبان‌هایی مانند پایتون یا جاوا، به دلیل رابط بصری و عدم نیاز به نوشتن کد، برای مبتدیان مناسب‌تر است. با این حال، پس از تسلط بر اسکرچ، کاربران می‌توانند به سراغ زبان‌های متنی مانند پایتون بروند، زیرا اسکرچ مفاهیم پایه مانند حلقه‌ها و شرط‌ها را به‌خوبی آموزش می‌دهد.

از دست ندهید: چند زبان برنامه نویسی داریم؟ چند تا باید یاد بگیریم؟

اسکرچ و آینده دیجیتال

در دنیای امروز، مهارت‌های برنامه‌نویسی از شایستگی‌های کلیدی آینده هستند. اسکرچ به کودکان کمک می‌کند تا نه تنها با کدنویسی، بلکه با تفکر منطقی و خلاق آشنا شوند. این مهارت‌ها در مشاغل مختلف، از طراحی بازی تا مهندسی نرم‌افزار، کاربرد دارند.
اسکرچ یک ابزار قدرتمند و جذاب برای یادگیری برنامه‌نویسی است که با رابط بصری و جامعه آنلاین گسترده، کودکان و مبتدیان را به دنیای کدنویسی وارد می‌کند. از ساخت بازی و انیمیشن گرفته تا برنامه‌نویسی ربات‌ها، اسکرچ امکانات بی‌نهایتی برای خلاقیت فراهم می‌کند. با استفاده از منابع آموزشی و تمرین مداوم، هر کسی می‌تواند با اسکرچ پروژه‌های خلاقانه‌ای خلق کند. اگر به دنبال راهی برای پرورش خلاقیت و یادگیری برنامه‌نویسی هستید، اسکرچ بهترین نقطه شروع است.