آموزش نرم افزار Latex و نکات کاربردی برای مبتدی ها

اگر جزو کسانی هستید که دنبال یک نرم افزار خوب برای تایپ و صفحه بندی متنهایتان می گردید و اسم برنامه latex به گوشتان رسیده، راهنمای امروز ما دقیقا برای خود شما نوشته شده است. ما در این مطلب به توضیح ساختار یک سند LaTeX، معرفی توابع و نمادهای مختلف و نحوه نوشتن و ویرایش متن در این نرم افزار می پردازیم.

ساختارهای نرم افزار latex

دستورات (Commands)

دستورات جزو اصلی ترین و حیاتی ترین ساختارهای برنامه لاتکس هستند که امکان تغییر قالب بندی سند یا متن، نوشتن معادلات، مشخص کردن بخش‌های یک سند و وارد کردن نمادها را برای شما فراهم می کنند. برای استفاده از یک دستور، باید قبل از آن فرمان یک بک اسلش () بگذارید. به عنوان مثال دستور pi دستور درج نماد π و فرمانbegin{matrix} یکی از دستورات مورد نیاز برای وارد کردن یک ماتریس است.

به طور کلی فرمت دستورات در نرم افزار latex به این صورت است:

command[optional argument]{ required argument}

که در آن command دستور، optional argument آرگومان انتخابی و required argument آرگومان الزامی است.

با جدا کردن هر آرگومان با کاما می توان از چندین آرگومان در دستورات استفاده کرد؛ مثلا:

hypersetup{colorlinks=true, linkcolor=blue, urlcolor=blue}

رنگ فونت برخی از ابرپیوندها را در یک سند تنظیم می کند.

برخی از دستورات مثلpi نه آرگومان اختیاری دارند و نه الزامی. بعضی دیگر از دستورات مثل begin{matrix} فقط با یک آرگومان الزامی کار می کنند. علاوه بر این، دستوراتی هم وجود دارند که از یک آرگومان اختیاری برای مشخص کردن عملکرد دستور استفاده می کنند. به عنوان مثال دستور documentclass[11pt, twocolumn]{article} به نرم افزار LaTeX می‌ گوید که پروژه فعلی مقاله ای با فونت 11pt است و باید در دو ستون قالب بندی شود. اگر آرگومانهای اختیاری documentclassحذف شوند، نرم افزار LaTeX از پیش فرضهای مرتبط استفاده می کند.

برخی از دستورها ممکن است بیشتر از یک آرگومان الزامی داشته باشند؛ مثلا دستور:

frac{numerator}{denominator}

دسته بندی ای ایجاد می کند که در آن آرگومان اول صورت کسر و دومی مخرج کسر است.

بسته ها (Packages)

از بسته ها یا همان پکیج ها در لاتکس برای تکمیل قابلیت ها و ویژگی های استاندارد برنامه استفاده می شود. گاهی اوقات می خواهید دستوری را وارد برنامه کنید ولی با خطا مواجه می شوید. یکی از رایجترین دلایل این مشکل این است که بسته مورد نیاز خودتان را وارد نکرده اید. دستور usepackage{} به همراه نام آرگومان مورد نظرتان، به LaTeX می گوید که بسته خاصی را در سند شما قرار بدهد. پکیج ها باید در مقدمه و ابتدای سند قرار داده شوند. اگر می‌خواهید چندین بسته را در سند خود بگنجانید، می‌توانید دستور usepackage{} را چند بار اضافه کنید یا اینکه یکبار آن را بکار ببرید و در آن نام هر بسته را با یک کاما جدا کنید.

به عنوان مثال:

• usepackage{geometry}

• usepackage{amsmath}

• usepackage{graphicx}

• usepackage{geometry, amsmath, graphicx}

اگر می خواهید با تمام بسته ها از یک آرگومان اختیاری استفاده کنید، بهتر است بسته ها را به صورت جداگانه یا بر اساس ترجیح و اولویت خودتان لیست کنید. با دانلود MikTex یا MacTex می توانید خیلی از پکیج های استاندارد را در اختیار داشته باشید. در صورت نیاز می توانید بسته های جدیدی هم نصب کنید. برای نصب بسته ها هم می توانید راهنمای نصب آنها را در اینترنت پیدا کنید.

متن (Text)

نوشتن متن در یک سند LaTeX آسان است. تنها کاری که باید بکنید این است که وقتی در بدنه سندتان قرار دارید شروع به تایپ کردن کنید. وقتی کد را کامپایل می کنید، LaTeX تمام قالب ‌بندی متن را بر اساس هر دستور و بسته‌ای که استفاده می ‌شود، انجام می‌ دهد.

ریاضیات (Math)

یکی از محبوبترین ویژگی های نرم افزار LaTeX، قابلیت ترکیب نمادها و معادلات ریاضی است. برای نوشتن معادلات ریاضی در این نرم افزار چند راه مختلف وجود دارد. برای آشنایی بیشتر با این موضوع به بخش ساختار در همین مطلب مراجعه کنید.

نظرات (Comments)

در نرم افزار لاتکس هر چیزی که بعد از % در یک خط کد بیاید به عنوان یک نظر تلقی می شود و کامپایلر آن را نادیده می گیرد. برای اینکه نماد درصد را در متن خودتان بگنجانید باید از دستور استفاده کنید. به عنوان مثال اگر می خواهید %100 را تایپ کنید باید بنویسید 100%.

ساختار سند

برای ساخت پی دی اف LaTeX، شما باید یک فایل .tex بسازید. این فایل از کدی تشکیل شده که توسط نرم افزار Back end LaTeX برای تولید سند پی دی اف نهایی شما کامپایل شده است. با نصب نرم افزار LaTeX، فایل‌ های .tex را می توان در نوت پد (notepad) ویندوز یا تکست ادیت (textedit) کامپیوترهای مک ایجاد کرد. البته توصیه اکید ما این است که این فایلها را مستقیما در یک ویرایشگر متن LaTeX تولید کنید.

یک سند LaTeX از دو بخش اصلی تشکیل شده است: مقدمه و بدنه. بسته به نحوه ساختار سند، می توان کتاب شناسی را هم به عنوان بخش سوم آن در نظر گرفت. توصیه میکنیم برای هر سند LaTeX که روی آن کار می کنید یک پوشه جدید و جداگانه در کامپیوتان بسازید. وقتی LaTeX یک فایل .tex را کامپایل می کند، برای ساخت پی دی اف چندین فایل ایجاد می کند. برای همین اگر برای هر سند پوشه جداگانه ای بسازید می توانید همه فایلهایتان را مرتب و سازماندهی کنید و جلوی سردرگمی را بگیرید.

علاوه بر این ممکن است بخواهید تصاویر، اشکال یا سایر اشیاء را در سند خودتان درج کنید (برای مثال فایل‌های BibTex). وقتی فایلهای شما در پوشه های جداگانه قرار داشته باشند درج چنین مواردی در آنها راحتتر می شود.

مقدمه

مقدمه یک سند LaTeX شامل تمام اطلاعاتی است که قبل از شروع سند نوشته می شوند. مقدمه با دستور{}documentclass شروع و با دستور{document}begin خاتمه می یابد. تصویر زیر نمونه ای از یک مقدمه است:

موارد مختلف در مقدمه بین دستورات {}documentclass و{document}begin قرار می گیرند. رایجترین موردی که در مقدمه استفاده می شود دستور usepackage{} است. پکیج ها به کامپایلر دستورات و رویه های خاص مورد استفاده هنگام تولید سند نهایی را می دهند. هر تعداد بسته یا همان پکیج که بخواهید می توانید در مقدمه بگنجانید. در واقع یکی از اشتباهات رایج کاربران نرم افزار LaTeX این است که بدون گنجاندن بسته مناسب، دستوری را در مقدمه وارد می کنند. سایر دستورات مثل title،author و date نیز در مقدمه گنجانده می شوند و ممکن است در سند نیز گنجانده شوند. در نهایت اینکه می توان در مقدمه دستورات جدیدی ایجاد کرد که فقط در سند فعلی استفاده شوند.

بدنه

بدنه یک سند LaTeX جایی است که در آن تمام متن، معادلات، شکل ها، جداول و غیره قرار می گیرند. بدنه سند با دستور document}}begin شروع و با دستور document}}end خاتمه می یابد. در زیر نمونه ای از یک کد بسیار ساده و خروجی آن را مشاهده می کنید. این کد شامل مقدمه و بدنه سند است.

نوشتن محاسبات ریاضی در LaTeX

همانطور که گفتیم، یکی از محبوبترین ویژگی های LaTeX این است که می توان از آن برای ترکیب و قالب بندی آسان معادلات و نمادهای ریاضی استفاده کرد. برای اطمینان از اینکه LaTeX فرمول های ریاضی را به درستی انجام می دهد، باید دو نکته مهم را به خاطر بسپارید. اول اینکه مطمئن شوید همه پکیج های لازم را وارد کرده اید. متداول ترین پکیج برای استفاده از فرمول های ریاضی در یک سند لاتکس، پکیج “amsmath” است. البته با اینکه این سند به شما امکان می دهد که از تعداد زیادی نماد و دستور ریاضی استفاده کنید، اما همه چیز را شامل نمی شود.

اگر می خواهید سندی را کامپایل کنید و موقع وارد کردن اشکال ریاضی با خطا مواجه می شوید، باید بررسی کنید و ببینید که آیا پکیج اضافی مورد نیازی هم وجود دارد یا نه. مثلا اگر بخواهید در یک معادله ریاضی بدون استفاده از پکیج “bm” حروف را پررنگ بنویسید، با خطا روبرو می شوید.

چگونه تایپ سریع داشته باشیم؟ 8 ترفند و 4 ویدیو

دوم اینکه باید وارد حالت ریاضی شوید. حالت ریاضی به LaTeX می فهماند که نوشته های مورد نظر باید به صورت ریاضی وارد شوند نه با فرمت متن معمولی. علاوه بر این، استفاده از برخی نمادها و دستورات فقط در حالت ریاضی امکان پذیر است و خارج از آن نمی توان آنها را بکار برد.

تصویر زیر یک متن یکسان یعنی f(x) = 2x+5 را نشان می دهد. در خط اول از حالت ریاضی استفاده نشده و در خط دوم متن به حالت ریاضی وارد شده است. با مقایسه این دو متوجه تفاوت واضح نحوه قالب بندی معادله در داخل و خارج از حالت ریاضی می شوید.

برای رفتن به حالت ریاضی در نرم افزار لاتکس چند راه مختلف وجود دارد. اگر می خواهید عبارت ریاضی را در داخل یک خط متن بنویسید، مام متن ریاضی باید با $ به پایان برسد. به عنوان مثال، اگر می خواهید معادله x+3 را به صورت ریاضی بنویسید باید x+3$$ را در سند وارد کنید.

اگر هم قرار است عبارت ریاضی شما در یک خط واحد و جداگانه نوشته شود که به آن حالت نمایش (display mode) گفته می شود، می توانید از دستور $$ در دو طرف معادله یا دستور [and] استفاده کنید. به این ترتیب مثال قبل به شکل$$+3$$x یا]x+3] نوشته می شود.

در نهایت اینکه برخی از دستورات به طور خودکار شما را در حالت ریاضی قرار می دهند. به عنوان مثال، هر متنی که بین دستورات begin{equation} و end{equation} قرار بگیرد در حالت ریاضی نوشته می شود.

حتما دانلود کنید: آموزش صفر تا صد ورد با 20 درس

دستورات رایج در LaTeX

ما اینجا لیستی از دستورات مفید و رایج در نرم افزار لاتکس را برایتان آماده کرده ایم. اگر درباره یک دستور خاص به اطلاعات بیشتری نیاز دارید می توانید آن را در گوگل جستجو کنید مطالب مرتبط با آن دستور را بخوانید.

دستورات مقدمه:

1- documentclass{}

این فرمان اولین دستور در تمام سندها است که از آن برای تعیین نوع سند استفاده می شود. برخی از مواردی که در آنها از این دستور استفاده می شود عبارتند از: مقاله (مثل مقالات مجلات علمی)، کتاب، IEEEtran (برای قالب تراکنش IEEE)، اسلایدها، بیمر (برای ارائه ها).

2- usepackage{}

از این دستور برای وارد کردن پکیج به سند لاتکس استفاده می شود. اگر پکیجی در لاتکس استاندارد نباشد می توان آن را با این دستور به سند اضافه کرد.

3- title{}

با این دستور می توانید عنوان مورد نظرتان را در سند وارد کنید.

4- author{}

از این دستور برای وارد کردن اسم نویسنده به عنوان آرگومان استفاده می شود. برای جدا کردن اسم چند نویسنده از and یا از پکیج authblk استفاده کنید. برای وارد کردن بسته authblk از فرمت های زیر استفاده می شود که در آنها affil برای کل وابستگی های نویسنده به کار می رود و آرگومان اختیاری نشان‌دهنده هر نمادی است که باید بعد از نام نویسنده استفاده شود:

• author[1]{1st Author}
• author[1]{2nd Author}
• author[1]{3rd Author}
• author[2]{Nth Author}
• affil[1]{Institute 1}
• affil[2]{Institute 2}

5- date{}

این دستور تاریخ سند را وارد می کند. یادتان باشد خالی ماندن آرگومان باعث ایجاد یک تاریخ خالی در سند می شود و عدم درج دستور در سند هم باعث می شود عنوان سند به عنوان تاریخ کامپایل شود.

با ورد هم میشه: آموزش تایپ ریاضی در ورد (و 5 نکته مهم)

دستورات بدنه:

1- maketitle

درج این دستور باعث می شود بر اساس دستورات title، author و date عنوانی ایجاد شود.

2- tableofcontents، listoffigures ، listoftables

این دستورات جدولی از محتوا، فهرست شکل ها و فهرستی از جداول تهیه می کنند.

3- newpage{}

یک صفحه جدید می سازد.

4-\

خط شکن یا نقطه سرخط ایجاد می کند.

5- begin{} و end{}

هر جایی که دستور begin{} وجود دارد باید از یک end{} با همان آرگومان در نقطه پایین تری از سند استفاده شود. دستور begin{} به لاتکس فرمان می دهد که یک محیط خاص ایجاد کند و دستور end{} هم برای خاتمه دادن به آن محیط استفاده می شود.

document}}begin متن سند را شروع می‌کند (پایان مقدمه) و document}}end به سند پایان می دهد. سایر آرگومانهای رایج مورد استفاده شامل equation (معادله)، align (تراز)، tabular (جدول) و figure (شکل) هستند.

6- section{}

این دستور نشان دهنده بخش جدیدی است. در قسمت آرگومان باید عنوان بخش را بنویسید. این بخش ها به طور خودکار در فهرست مطالب گنجانده می شوند. از دستورات subsection{} و subsubsection{} هم می توانید برای ساخت بخش های فرعی در بخش های اصلی استفاده کنید.

ویدیوی آموزشی

یه روش ساده: 4 روش ساده تبدیل گفتار به نوشتار فارسی (صوت به تایپ)

بسته های رایج

همانطور که قبلا هم گفتیم، بسته ها یا همان پکیج ها به شما امکان می دهند که در نرم افزار لاتکس از قابلیت های بیشتری استفاده کنید. MikTex و MacTex هر دو از قبل تعداد زیادی پکیج نصب شده و استاندارد دارند. برای استفاده از یک بسته، دستور usepackage{} را وارد کنید که در آن آرگومان نام پکیج مورد نظر شما خواهد بود. به عنوان مثال: usepackage{ amsmath}.

لیست زیر شامل برخی پکیج های مفید و متداول در لاتکس است:

1- amsmath این پکیج امکان استفاده از ساختارهای پیچیده تر ریاضی مثل ماتریس ها را در سند فراهم می کند.

2- geometry این پکیج برای کاربران حرفه ای تر مناسب است که به آنها امکان می دهد تا قالب بندی سند را بهتر کنترل کنند.

3- graphic این پکیج باعث یکپارچه شدن تصاویر گرافیکی در سند می شود.

4- hyperref این پکیج به شما امکان درج هایپرلینک در سند را می دهد. برای کنترل رنگهای مختلف لینکها هم باید از دستور hypersetup{} استفاده کنید.

5- booktabs در صورتی که با فاصله گذاری داخل جداول مشکل دارید این پکیج حتما بدردتان می خورد.

آموزش تایپ 10 انگشتی از صفر تا صد با 6 درس رایگان