زبان برنامه نویسی پاسکال (معرفی و آموزش صفر تا صد)
پاسکال (Pascal) نام یک زبان برنامه نویسی رویه ای (procedural programming) است که از برنامه نویسی ساخت یافته و ساختارهای داده برای برنامه نویسی استفاده می کند. زبان برنامه نویسی پاسکال در سال 1970 توسط نیکلاوس ویرث (Niklaus Wirth) ساخته شد و اسمش هم برگرفته از نام ریاضیدان مشهور فرانسوی بلز پاسکال (Blaise Pascal) است.
با اینکه پاسکال زبان برنامه نویسی کارآمد و قابل اعتمادی محسوب می شود؛ اما از آن بیشتر برای آموزش تکنیک های برنامه نویسی استفاده می شود. در واقع پاسکال اولین زبانیست که خیلی از برنامه نویسان یاد می گیرند. نسخه های پولی پاسکال هم وجود دارد که برخیها از آن استفاده می کنند، اما به طور کلی اکثر توسعه دهندگان طرفدار زبانهایی مثل جاوا (Java)، سی شارپ (C#)، سی (C)، سی پلاس پلاس (C++) و غیره هستند.
قبل از هر چیز دقت کنید در همین سایت ما همه زبانهای برنامه نویسی را به صورت کاملا رایگان یاد می دهیم (اینجا کلیک کنید)
تعریف پاسکال طبق Techopedia
پاسکال از ساختارهای کنترلی با کلمات رزرو شده که شامل if، then، else، while و غیره است استفاده می کند. علاوه بر این، پاسکال از ساختارهای داده و انتزاعاتی مثل رکوردها، اشاره گرها، تعریف انواع، مجموعه ها و شمارش هم پشتیبانی می کند.
مثل هر زبان شئ گرای دیگری، پاسکال هم ساختارهای مخصوصی برای برنامه و دستورات کنترلی دارد. این ساختارها با کلمه کلیدی “program” شروع می شوند و بعد بلوک اصلی که حاوی دستورات شروع و پایان هستند را خواهیم داشت. انواع داده ها، محدوده ای از مقادیر که یک متغیر می تواند داشته باشد را مشخص می کنند. این انواع قابلیت ذخیره شدن و تعریف کردن مجموعه عملیاتی که می توان روی داده ها انجام داد را دارند.
حتما بخوانید: آموزش آنلاین برنامه نویسی (تنها 11 سایت رایگان)
انواع داده های از پیش تعریف شده که پاسکال از آنها پشتیبانی می کند شامل اعداد صحیح، اعداد واقعی، کاراکتر و اعداد بولین است. پاسکال انواع منحصر به فرد و خاصی از داده مثل مجموعه ها (set) دارد و داده های تعریف شده توسط کاربر با استفاده از اعلان نوع از انواع دیگر متمایز می شوند.
پاسکال یکی از زبانهای برنامه‌نویسی قدیمی و آموزشی است که در سال 1970 توسط نیکلاس ویرث (Niklaus Wirth) طراحی شد. هدف اصلی طراحی این زبان ایجاد یک ابزار ساده و ساختارمند برای آموزش برنامه‌نویسی و همچنین ایجاد برنامه‌های کاربردی کوچک و متوسط بود. پاسکال به دلیل سادگی و قدرت خود، در دهه‌های 70 و 80 میلادی محبوبیت زیادی داشت و به عنوان یکی از زبانهای آموزشی استاندارد در دانشگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفت.
اصول و ویژگی‌های کلیدی زبان پاسکال
-
ساختار برنامه‌نویسی ساده پاسکال برای ترویج برنامه‌نویسی ساخت‌یافته (Structured Programming) طراحی شده است. این زبان برنامه‌نویس را تشویق می‌کند تا کدها را به بخش‌های کوچک‌تر و قابل‌مدیریت تقسیم کند.
-
تایپ‌دهی قوی (Strong Typing) در پاسکال، انواع داده‌ها به صورت دقیق تعریف می‌شوند و باید قبل از استفاده تعیین شوند. این امر به جلوگیری از خطاهای زمان اجرا کمک می‌کند.
-
مناسب برای مبتدیان قواعد خوانا و ساختار ساده آن، پاسکال را به یکی از زبانهای مناسب برای مبتدیان تبدیل کرده است.
-
قابلیت تعریف انواع داده‌های جدید پاسکال به کاربران اجازه می‌دهد انواع داده‌های جدیدی تعریف کنند که می‌تواند برنامه‌ها را انعطاف‌پذیرتر کند.
زبان برنامه‌نویسی پاسکال (Pascal) یکی از زبانهای ساخت‌یافته و ساده است که برای آموزش مفاهیم پایه‌ای برنامه‌نویسی طراحی شده است. این زبان به دلیل ساختار قابل درک و نظم‌دهی‌شده، انتخاب خوبی برای مبتدیان است. در ادامه مفاهیم، نکات و اصول مهمی که یادگیری پاسکال را آسان‌تر می‌کنند (همین چند نکته یعنی تسلط به 60 درصد زبان پاسکال!!):
1. ساختار کلی برنامه در پاسکال
برنامه‌های پاسکال از یک ساختار ساده و استاندارد تشکیل شده‌اند:
program: نام برنامه را مشخص می‌کند (دلخواه است).beginوend.: بدنه اصلی برنامه را مشخص می‌کنند. تمام کدها باید بین این دو قرار بگیرند.- علامت نقطه (.) بعد از
endنشان‌دهنده پایان برنامه است.
2. تعریف متغیرها
برای استفاده از داده‌ها، باید آنها را تعریف کنید. پاسکال به شدت تایپ شده است (یعنی هر متغیر باید نوع داده‌ای مشخصی داشته باشد).
مثال:
integer: عدد صحیحstring: رشتهboolean: مقادیر منطقی (True/False)
3. دستورات ورودی و خروجی
- ورودی: از دستور
readیاreadlnبرای گرفتن ورودی از کاربر استفاده می‌شود. - خروجی: از دستور
writeیاwritelnبرای نمایش خروجی استفاده می‌شود.
مثال:
4. ساختارهای کنترلی
برای کنترل جریان اجرای برنامه از ساختارهای شرطی و حلقه‌ها استفاده می‌شود.
(الف) شرط‌ها
مثال:
(ب) حلقه‌ها
for: برای تکرار با تعداد مشخص.while: برای تکرار تا زمانی که شرطی برقرار باشد.repeat: برای تکرار حداقل یک بار.
مثال حلقه:
5. رویه‌ها و توابع
پاسکال از توابع و روال‌ها برای سازمان‌دهی بهتر کد استفاده می‌کند.
تعریف یک رویه:
تعریف یک تابع:
استفاده:
6. آرایه‌ها
آرایه‌ها مجموعه‌ای از مقادیر هستند که با یک نام مشخص می‌شوند.
تعریف آرایه:
7. نکات مهم برای مبتدیان
- ساده و مرتب کدنویسی کنید: پاسکال به ساختار منظم حساس است.
- از نظرات (Comments) استفاده کنید:
- نظرات تک‌خطی:
// - نظرات چندخطی:
(* ... *)
- نظرات تک‌خطی:
- از نام‌های معنی‌دار برای متغیرها استفاده کنید.
- اشکال‌زدایی (Debugging): اگر برنامه شما خطا داد، پیام خطا را بخوانید و مرحله به مرحله کد را بررسی کنید.
- تمرین کنید: با پروژه‌های کوچک (مانند محاسبه جمع، چاپ الگوها) شروع کنید.
8. مزایای یادگیری پاسکال برای مبتدیان
- ساختار ساده و خوانا: کدهای پاسکال به راحتی قابل درک هستند.
- تقویت مفاهیم برنامه‌نویسی: مانند متغیرها، حلقه‌ها، توابع، و ساختارهای شرطی.
- مناسب برای آموزش مفاهیم الگوریتم‌ها: پاسکال به دلیل سادگی‌اش برای طراحی الگوریتم مناسب است.
یک تمرین جالب و ساده
یک برنامه ساده بنویسید که از کاربر نام و سن او را بپرسد و بگوید آیا او بزرگسال است یا خیر:
