نمای ساختمان: اصول طراحی و مراحل و نکات اولیه

بیرونی ترین قسمت یک ساختمان که در دیدرس قرار می گیرد را نمای ساختمان می گویند. درواقع نما مهمترین قسمت یک ساختمان است چراکه به آن شکل و روح می دهد و البته عایقی است در برابر حوادث طبیعی، گرما و سرما. به این نکته توجه کنید که امروزه نمای ساختمان نقش بیشتری از زیبایی و محافظت از ساختمان ایفا می کنند بدین صورت که نماسازی باید با توجه به کاربرد ساختمان، آب و هوا و بافت شهری آن محدوده انجام شود.

در واقع نمایی که برای سازه های مسکونی در نظر گرفته می شود با نمای ساختمان های اداری متفاوت است و یا اینکه نمی توانیم در یک منطقه با سازه هایی با نمای آجری، یک ساختمان با نمای سنگی بسازیم، زیرا که ظاهری غیر معمول به آن محدوده می دهد یا اینکه در شرایط آب و هوایی گرم مرطوب اغلب از نمای سنگی استفاده می شود..

اصول طراحی نمای ساختمان چیست؟

• سطح مالی کارفرما یکی از اساسی ترین موضوعاتی که با آن سروکار داریم توان مالی کارفرما برای راه اندازی پروژه می باشد چراکه درصورت درنظر نگرفتن بودجه، طرح شما هرچقدر هم عالی باشد اجرایی نخواهد شد.
• طراحی نما با توجه به بافت منطقه عدم هماهنگی بنا ساختمانهای شهرهای ایران یکی از مهم ترین مسئله های دنیای معماری است. بسیار شاهد آن بوده ایم که دو ساختمان با نماهای آجری و سنگی در مجاورت هم ساخته شده اند و هیچ توجهی به بافت شهری نشده است.
• نورپردازی مناسب در شب نمای ساختمان در شب تنها با استفاده از نورپردازی قابل مشاهده است، پس نورپردازی برای بنا ضروری و مهم است مخصوصا برای ساختمان های تجاری و خدماتی. در زمان‌های گذشته نورپردازی فقط در مغازه و ساختمان‌ها، مکان‌های بزرگ تجاری و تفریحی و بناهای معروف و شناخته شده به کار برده می‌شد اما امروزه از این فاکتور در هتل ها، محوطه‌ها، تالار‌ها، رستوران‌ها، بانک‌ها، مراکز خرید، ساختمان‌های مسکونی و … نیز استفاده می شود.

طراحی نما با توجه به کاربری ساختمان

برای طراحی نما باید از نوع کاربری آن ساختمان مطلع باشیم و متناسب با آن از متریال مناسب استفاده کنیم.

• مصالح با کیفیت و پایدار استفاده از مصالح مرغوب در دوام ساختمان بسیار موثر است. پس برای کم کردن هزینه ها از مصالح بی کیفیت استفاده نکنید. نمای ساختمان پوسته بصری یک ساختمان است و اگر به آن توجه نشود در فروش آن به مشکل بر می خورید.
• قوانین طراحی نما ارتفاع پنجره ها، مصالح استفاده شده، میزان برامدگی و… می توانند کار طراحی نما را تحت تاثیر قرار دهند.

تا اینجای کار به این موضوع واقف شدیم که طراحی نمای ساختمان یکی از مراحل مهم در معماری است که علاوه بر زیبایی‌شناسی، بر عملکرد و هویت ساختمان نیز تأثیر می‌گذارد. نما اولین بخشی است که بیننده با آن مواجه می‌شود و می‌تواند بیانگر سبک معماری، فرهنگ و حتی شخصیت ساکنان باشد. در این آموزش، اصول و مراحل طراحی نمای ساختمان را به زبان ساده و گام‌به‌گام توضیح می‌دهیم.

۱. مفاهیم پایه‌ای طراحی نما

• نما (Facade): بخش بیرونی ساختمان که از خارج دیده می‌شود.

• هدف طراحی نما: ایجاد زیبایی، هماهنگی با محیط، بهبود عملکرد و هویت بخشی به ساختمان.

• عوامل مؤثر: اقلیم، فرهنگ، مصالح، سبک معماری و قوانین شهری.

۲. اصول طراحی نما

الف. تناسب (Proportion)

• نسبت‌های مناسب بین اجزای نما (مانند پنجره‌ها، درها و بازشوها).

• استفاده از نسبت طلایی (Golden Ratio) برای ایجاد هماهنگی.

ب. تعادل (Balance)

• توزیع عناصر طراحی به صورت متقارن یا نامتقارن.

• مثال: پنجره‌ها و درها به گونه‌ای چیده شوند که نما متعادل به نظر برسد.

ج. ریتم (Rhythm)

• تکرار عناصر طراحی برای ایجاد حس حرکت و هماهنگی.

• مثال: تکرار پنجره‌ها یا ستون‌ها در نما.

د. تاکید (Emphasis)

• ایجاد نقطه کانونی در نما که توجه را جلب می‌کند.

• مثال: استفاده از رنگ، نور یا فرم خاص در بخشی از نما.

ه. وحدت (Unity)

• هماهنگی بین تمام عناصر طراحی برای ایجاد یک کل منسجم.

• مثال: استفاده از یک سبک معماری در تمام بخش‌های نما.

۳. مراحل طراحی نما

الف. تحلیل سایت و نیازها

• تحلیل سایت: بررسی موقعیت جغرافیایی، جهت نور خورشید، دید و دسترسی.

• نیازهای کاربران: تعیین عملکرد فضاها و نیازهای ساکنان.

ب. طراحی مفهومی

• ایده‌پردازی: ایجاد ایده‌های اولیه بر اساس نیازها و سبک معماری.

• اسکیس: رسم طرح‌های اولیه به صورت دستی یا دیجیتالی.

ج. طراحی تفصیلی

• انتخاب مصالح: انتخاب مصالح مناسب بر اساس اقلیم، بودجه و زیبایی‌شناسی.

• جزئیات نما: طراحی دقیق پنجره‌ها، درها، بازشوها و عناصر تزئینی.

د. ارائه طرح

• رندر سه‌بعدی: ایجاد تصاویر سه‌بعدی از نما برای نمایش به مشتری.

• پلان و نماهای فنی: تهیه نقشه‌های فنی برای اجرا.

۴. عناصر طراحی نما

الف. پنجره‌ها و درها

• اندازه و موقعیت: تعیین اندازه و موقعیت پنجره‌ها و درها بر اساس نور و دید.

• سبک: انتخاب سبک پنجره‌ها و درها (مدرن، کلاسیک، سنتی).

ب. مصالح

• سنگ: برای نماهای لوکس و بادوام.

• آجر: برای نماهای سنتی و گرم.

• شیشه: برای نماهای مدرن و نورگیر.

• چوب: برای نماهای طبیعی و دنج.

ج. رنگ

• رنگ‌های گرم: برای ایجاد حس صمیمیت و انرژی.

• رنگ‌های سرد: برای ایجاد حس آرامش و مدرنیته.

• هماهنگی با محیط: انتخاب رنگ‌هایی که با محیط اطراف هماهنگ باشند.

د. نورپردازی

• نور طبیعی: استفاده از پنجره‌ها و بازشوها برای ورود نور طبیعی.

• نور مصنوعی: طراحی نورپردازی برای زیبایی‌شناسی و امنیت.

 4 نکته مهم طراحی نما

• هماهنگی با محیط: نما باید با محیط اطراف و ساختمان‌های مجاور هماهنگ باشد.

• مقاومت در برابر عوامل جوی: مصالح باید در برابر باران، باد و نور خورشید مقاوم باشند.

• صرفه‌جویی در انرژی: استفاده از مصالح و طراحی‌هایی که مصرف انرژی را کاهش می‌دهند.

• رعایت قوانین شهری: طراحی نما باید مطابق با قوانین و مقررات شهری باشد.

انواع نمای ساختمان

سبک مدرن

در این سبک معمولا از جدیدترین متریال با استفاده از قواعد و قوانین خاصی در نما استفاده می کنند. این نما به دلیل سادگی در عین پیشرفته بودن و عدم استفاده از جزئیات پیچیده و غیرعادی بسیار محبوب است البته این بدان معنا نیست که ساختمان های مدرن لزوما زاویه دار و چهار گوش هستند بلکه در برخی از آن ها از خطوط منحنی و نرم نیز به کار برده می شود.

در سبک مدرن از مصالح و متریالی همچون آجر، سنگ، شیشه و … با نورپردازی مناسب استفاده می شود. یک نکته جالب توجه در ارتباط با این سبک ساختمان ها این است که به هیچ عنوان فضا را محصور و تنگ نشان نمی دهند.

ویژگی های کلی نمای مدرن

۱. این نما ساده و معقول است.

۲. جزئیات پیچیده در طراحی نمای این ساختمان ها بکار نمی رود.

۳. با فضاسازی سعی در ایجاد عمق و بعد می شود.

۴. از خطوط عمودی و افقی بسیار استفاده می شود.

۵. از مصالح متنوع استفاده می شود.

حتما بخوانید: ۳۰ تا از بهترین نمونه کارهای طراحی داخلی و معماری

نما کلاسیک

نمای رومی ساختمان که به نمای کلاسیک هم شناخته می شود به دلیل داشتن المان های زیبایی متعدد همچون معماری پیچیده و مصالح ساختمانی گران قیمت (سنگ مرمر، گرانیت و ترواورتن) افراد زیادی را به خود جذب می کند. بر طبق افکار عموم مردم اینگونه نماها مخصوص ساختمان های لوکس و طبقه مرفه جامعه است. اما پیشنهاد ما به افرادی که به این نما علاقه دارند ولی از عهده هزینه تهیه سنگ نما برنمی آیند، استفاده از سیمان سفید است. البته به این نکته توجه کنید که به دلیل متفاوت بودن متریال، زیبایی و استحکام سنگ شبیه سازی نخواهد شد

معمولا از این سبک نما برای ساخت خانه های ویلایی استفاده می شود. البته قابلیت اجرا در ساختمان هایی با هر ابعاد و هر تعداد واحد را دارد. همچنین علاوه بر نمای بیرونیِ پیکره اصلی ساختمان، همین سبک را بر روی تمامی دیوارهای بیرونی و داخل حیاط نیز اجرا می کنند تا اجرای نمای رومی بر پیکره و سایر اجزای ساختمان به درستی انجام شود.

ویژگی های کلی نمای رومی

1.قوس ها گرد و عریض اجرا می شوند .

2. دیوارهای نما به صورت ستون های تزئینی عمل می کنند .

3. ستون های استفاده شده به شیوه های دوریک، یونیک و قرنتی اجرا می شوند .

۸ تا از بهترین وبسایت های تخصصی و معتبر معماری

نما تلفیقی

در این سبک نما ساختمان از مصالح و تناسبات کلاسیک و مدرن به صورت ترکیبی استفاده می شود. پس برای طراحی آزادی بیشتری داریم چراکه هریک از ویژگی های دو سبک را می توانیم باهم ادغام کرده و بر طبق اصول معماری و زیبایی شناختی طرح منحصر بفردی خلق کنیم.

در اجرا کردن تمامی سبک های گفته شده در بالا به این نکته توجه کنید که حتما باید اصول و ضوابط ساختمان سازی هر شهر را رعایت کنید تا برا گرفتن مجوز و پایان کار دچار مشکل نشوید. به عنوان مثال در قوانین شهرسازی اصفهان، 70درصد نما ساختمان به آجر و 30درصد بقیه به شیشه اختصاص داده می شود.

در ادامه یاد بگیرید آموزش پرزانته معماری از صفر تا صد (20 درس رایگان +جزوه PDF)